Γιατί αυτοκτόνησε ο Μπενερτζή;

(στο τέλος του άρθρου και το σημείωμα του αυτόχειρα)

06/04/2012

του Θανάση Σκόκου

Από τον δικτυακό τόπο www. Protagon.gr

...και ο ίδιος επιθυμούσε να συζητηθεί, να αφήσει μια παρακαταθήκη στους «αδρανείς νέους», όπως τους χαρακτήριζε, μήπως και κάνουν αυτοί εκείνα που αυτός δεν τόλμησε ή δεν μπόρεσε...

Το Γιατί αυτοκτόνησε ο Μπενερτζή; του Ναζίμ Χικμέτ το είχα καταβροχθίσει σε μια απνευστί νυχτερινή ανάγνωση στη φοιτητική μου νιότη. Δεν το έχω πια, αλλά απ’ ό,τι θυμάμαι και ό,τι έψαξα, ο Μπενερτζή είναι ένας φυλακισμένος Ινδός αγωνιστής-σύμβολο του αντιαποικιοκρατικού αγώνα. Ύστερα από πολλά χρόνια φυλάκισης πρόκειται να αποφυλακιστεί. Οι εξεγερμένοι Ινδοί τον λατρεύουν και προσδοκούν να ηγηθεί στην τελική έφοδο για την ελευθερία. Ο Μπενερτζή το γνωρίζει, αλλά είναι μεγάλος πια, η ζωή έχει τρέξει πολύ όσο ήταν φυλακισμένος και αυτός δεν αισθάνεται ικανός να ανταποκριθεί. Αποφασίζει να αυτοκτονήσει για να μην απογοητεύσει τους συντρόφους του. 

Δεν ήθελα να γράψω για τον αυτόχειρα του Συντάγματος. Δεν ήθελα να συμμετέχω στο οργιαστικό λαθρεμπόριο του θανάτου του. Αλλά δεν σ’ αφήνουν ήσυχο. Άλλωστε και ο ίδιος επιθυμούσε να συζητηθεί, να αφήσει μια παρακαταθήκη στους «αδρανείς νέους», όπως τους χαρακτήριζε, μήπως και κάνουν αυτοί εκείνα που αυτός δεν τόλμησε ή δεν μπόρεσε.

Αφηγήθηκα στον καλό μου φίλο Γεράσιμο τον μύθο του Μπενερτζή και τον ρώτησα αν –μέσα από κάποιες αναλογίες– η ενέργεια του 77χρονου άντρα τον προσεγγίζει.

«Όχι», μου απάντησε κατηγορηματικά. «Ο Μπενερτζή σου είναι δέσμιος μιας πραγματικής, γιγάντιας λαϊκής απαίτησης. Ζυγίζει τις δυνάμεις του και βλέπει ότι δεν την αντέχει. Αν προσποιηθεί ότι μπορεί, θα προδώσει τις προσδοκίες τους. Κόβει συνειδητά το νήμα της ζωής του για να μην απογοητεύσει. Αποδεσμεύει λυτρωτικά το κίνημα ώστε αυτό να συνεχίσει με εκείνους που μπορούν και πιθανώς να έμεναν θαμμένοι κάτω από το βάρος του μύθου του. Ο αυτόχειρας της πλατείας Συντάγματος δεν ήταν λαϊκός ηγέτης και δεν δεσμευόταν από τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες κάποιου κινήματος. Τουλάχιστον όχι πραγματικά. Πιθανόν να πίστευε ότι επιβαλλόταν ή είχε καθήκον να υλοποιήσει τις θέσεις που διατυπώνει στο σημείωμά του, αλλά αυτό είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Εμπεριέχει μια ηγετική προβολή, αλλά αυτόκλητη».

«Ηγετική προβολή», σκέφτηκα. «Ένας θορυβώδης θάνατος» γράψαμε. Όχι σαν τους εκατοντάδες άλλους απελπισμένους που σβήνουν αθόρυβα, κρυφά και από τις στατιστικές, χωρίς ή με λιτά σημειώματα – «δεν άντεχα άλλο, ζητάω συγγνώμη από τους δικούς μου». Που δεν έχουν την «πολυτέλεια» της τελετουργίας του περίστροφου και καταφεύγουν στις πρόχειρες αγχόνες, στα κουζινομάχαιρα, στον βυθό. Χωρίς πολιτικές παρακαταθήκες. Ο καθένας έχει τον τρόπο του και τα όριά του.

Ο αυτόχειρας του Συντάγματος μας άφησε ένα μικρό γραπτό πολιτικό μανιφέστο. Για τους δωσίλογους πολιτικούς που κάνουν ό,τι ο κατοχικός Τσολάκογλου, που τους αξίζει αγχόνη όπως στον Μουσολίνι, και για τα λυτρωτικά καλάσνικοφ που μπορεί να φέρουν τη λύση. Υπάρχουν αρκετοί συμπολίτες μας και πολιτικοί που το βλέπουν έτσι. Υπάρχουν «δημοσιογράφοι» που με βραχνή φωνή Νονού απαγγέλλουν ένα παρόμοιο καθημερινό κήρυγμα στο θολό τους γυαλί, ώστε να το εμπεδώσουμε. Μια τυμβωρυχία στα κατοχικά δεινά. Σε πραγματικούς δωσίλογους που δεν κρεμάστηκαν ποτέ. Σε αθώους εκτελεσμένους που πρέπει να λυτρώσουμε τις ανήσυχες ψυχές τους με σωτήριες αποζημιώσεις εβδομήντα χρόνια μετά. Μια λύση εμπνευσμένη από το μαύρο παρελθόν ώστε να αντιμετωπίσουμε το ζοφερό μας μέλλον. Με καλάσνικοφ όπως οι εξαπατημένοι Αλβανοί γείτονές μας που έπεσαν θύματα στον τζόγο των πυραμίδων. Μια άγρια εκδίκηση που θα ανοίξει τον δρόμο στη λύτρωσή μας και θα αυγατίσει μισθούς, συντάξεις και εθνική υπερηφάνεια.

Συνέχισε να αναπαύεσαι ήσυχος στις δάφνες σου, Μπενερτζή. Από εμάς τουλάχιστον ο μύθος σου δεν κινδυνεύει.

Το σημείωμα που άφησε ο αυτόχειρας.