Εκτελούνται απλοϊκές μεταφορές

του Π. Μανδραβέλη

Τετάρτη, 29 Φεβρουάριος 2012 10:30

Όταν κάποιοι εθίζονται στους αστόχαστους παραλληλισμούς μετακινούνται από την μία ανοησία στην άλλη χωρίς να κοιτούν πρόσημα και χρώματα.

Έχουμε πει πολλά για την κρίση· τόσα πολλά που στερεύουν οι αναλογίες και οι μεταφορές για να την περιγράψουμε. Μπορεί πάλι να μην φταίει η πολυλογία για την κρίση και το πρόβλημα να είναι βαθύτερο. Τα σχήματα «κρίση ίσον πόλεμος» (έστω οικονομικός), «ευρωπαίοι δανειστές ίσον κατακτητές», «ελληνική δημοκρατία ίσον δημοκρατία της Βαϊμάρης» κυκλοφόρησαν πολύ πριν νιώσουμε τις δυσκολίες. Έτσι κι αλλιώς, ρηχές αναλογίες περιφέρονται επί πολλά χρόνια στο δημόσιο διάλογο. Πόσο καιρό μιλάει η αριστερά για «φασίστες» και «φασισμό» στην Ελλάδα; Τόσο όσο χρειάζεται ώστε αν έρθει πραγματικά κάποιου τύπου φασισμός θα νομίζουμε ότι είναι μια ακόμη κραυγή για κάποιο ανύπαρκτο λύκο στα πρόβατα.

Οι εύκολες αναλογίες έχουν γίνει δια της επανάληψης σκληρά δόγματα τα οποία ουδείς διανοείται να αμφισβητήσει. Τις ακούς παντού· ακόμη και σε νυχτερινές μουσικές εκπομπές, οι παραγωγοί των οποίων θέλουν να βάλουν το επαναστατικό τους λιθαράκι στην ερμηνεία της κρίσης.

Όμως κάποια στιγμή πρέπει να αναρωτηθούμε: αν η κρίση είναι πόλεμος, με ποιους πολεμούσαμε και ποιους πολεμάμε; Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πολεμήσαμε με τον εαυτό μας, μ' εκείνη του φωνούλα που μάς έλεγε ότι «ξοδεύουμε πολλά και τα άπλετα δανεικά δεν θα είναι για πάντα». Ηττηθήκαμε, λοιπόν, από κάποιους κακόβουλους ξένους και δη Γερμανούς όπως υπονοεί η δεύτερη αναλογία περί ναζί (ή Γότθων, που θα έλεγε και ο κ. Γιάννης Δημαράς);

Σύμφωνοι! Ενταχθήκαμε σε ένα σύστημα που μας επέτρεπε να ξοδεύουμε περισσότερα απ' όσα βγάζαμε και να εισάγουμε τα δίπλα και τριπλά απ' όσα παρήγαμε. Αλλά στο ίδιο σύστημα εντάχθηκαν και οι Ολλανδοί. Γιατί οι Γερμανοί αποφάσισαν να νικήσουν εμάς και όχι τους Ολλανδούς, που είναι και δίπλα τους; Γιατί αποφάσισαν να κατακτήσουν την Ελλάδα και όχι την Αυστρία που είναι και πιο κοντά; Εντάξει, εμείς έχουμε πιο ωραίες παραλίες, αλλά δεν έστειλαν ένα αναγνωριστικό για να δουν τι θα κατακτήσουν; Καμένη γη (δια της αυθαίρετης δόμησης) τους αφήνουμε.

Η ιστορία δείχνει ότι οι οικονομικές κρίσεις δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια των άκρων και ειδικά των δυσανεκτικών, ακροδεξιών αντιλήψεων. Η κρίση μπορεί να φουντώσει κάποια εκδοχή φασισμού, για τον οποίο μάς φοβέριζε τόσα χρόνια η αριστερά. Αυτός είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος που πρέπει κάθε δημοκρατικός πολίτης να αντιπαλέψει.

Δεν αντιπαλεύεται όμως με τις φτηνές αναλογίες, ακόμη κι αν αυτές έχουν το αντίθετο της αριστεράς πρόσημο, εκείνο του φασιστικού λαϊκισμού. Τουναντίον. Η ρηχή ανάλυση ενισχύει την ακροδεξιά ανάγνωση του κόσμου διότι αυτή είναι ακόμη πιο απλοϊκή από την ακροαριστερή. Όταν κάποιοι εθίζονται στους αστόχαστους παραλληλισμούς μετακινούνται από την μία ανοησία στην άλλη χωρίς να κοιτούν πρόσημα και χρώματα. Στην Γερμανία της Βαϊμάρης πολλοί ταύτισαν τον καταχθόνιο κερδοσκόπο, που έφταιγε για όλα, με τον καταχθόνιο εβραίο. Το κυριότερο: πολλοί απ' αυτούς που έκαναν τους Ναζί πρώτο κόμμα πρέπει να είχαν ψηφίσει στο παρελθόν αριστερά. Ο Χίτλερ δεν γέννησε το 37%, (το απόγειο της πραγματικής εκλογικής του δύναμης τον Ιούλιο του 1932). Από κάπου το πήρε. Η αριστερά το 1919 είχε συνολικά 45,5%. Το 1932 έφτασε το 35,5%.  Φυσικά δεν ήταν η αριστερά που του έδωσε την εξουσία, αλλά πολλοί ψήφοι μετακινήθηκαν εύκολα από το ένα άκρο στο άλλο.

Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι το χρώμα που έχει μια απλοϊκή αναλογία, είναι η απλοϊκότητά της. Το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν λύνεται δίνοντας φανταστικές μάχες με φανταστικούς εχθρούς. Λύνεται με την αύξηση της εγχώριας παραγωγικότητας. Στο κάτω-κάτω της γραφής ακόμη και η απλοϊκή απειλή προς τους ευρωπαίους εταίρους ότι «η λιτότητα θα εκθρέψει μικρούς Χίτλερ στην Ελλάδα» δεν πιάνει. Σίγουρα η οικονομική στενότητα θα δημιουργήσει πολλά κακά. Αλλά για να γίνει ο Χίτλερ επικίνδυνος για την Ευρώπη οι Γερμανοί δούλεψαν πολύ.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό GK. Φεβρουάριος 2012