Decision time

Posted on May 20, 2012 by M_Makris https://sites.google.com/site/miltiadismakris/

Από τον δικτυακό τόπο http://greekeconomistsforreform.com/

Πολλές φορές όντως, το ατομικό συμφέρον υπερισχύει του συνολικού. Eπίσης, λανθασμένες αντιλήψεις δημιουργούν έντονα συναισθήματα που οδηγούν σε παρορμητικές αποφάσεις που είναι τελικώς ενάντια σε αυτά που επιδιώκουμε. Αλλά όπως και να έχει, η χώρα μας είναι μπροστά σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι, όπου κάθε απόφαση, ατομική και συνολική, θα έχει πολύ σημαντικές μακροχρόνιες επιπτώσεις για εμάς και τα παιδιά μας.

Γι᾽ αυτό το λόγο, οδεύοντας προς τις πιο κρίσιμες εκλογές, πρέπει όλοι μας να αποφασίσουμε, ατομικά στην αρχή και έπειτα συνολικά μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες, ως προς κάποια πολύ σημαντικά ζητήματα.

Θέλουμε ως λαός να είμαστε μέλος της Ευρωζώνης, ή ένα ιστορικό και περήφανο μεν, περιθωριοποιημένο δε, μικρό κράτος στη νότια Ευρωπη;

Οι λόγοι γιατί έξοδος από την ΟΝΕ θα ήταν μεγάλο λάθος έχουν αναλυθεί ήδη από πολλούς (π.χ. The case for Greece staying in the Eurozone). Εδώ θα τονίσω μόνο δύο πράγματα. Φοβάμαι ότι τρέφει αυταπάτες ὀποιος πιστεύει ότι η Ευρωζώνη θα μας ξαναδεχθεί στους κόλπους της μετά από 5-10 χρόνια, (ή όσα χρόνια χρειαστούν για να ορθοποδήσει η χώρα μας μετά απο μία έξοδο). Επίσης, για όσους πιστεύουν ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι μας είναι εναντίον μας με τιμωριτικές τάσεις, χωρίς αίσθημα αλληλεγγύης, θα πω ότι είναι καιρός πια να σταματήσουμε να βλέπουμε παντού εχθρούς. Ο λόγος και για τα δύο είναι ότι το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχει βασιστεί εξ’αρχής στην οικοδόμηση μιας οικονομίας που (θα) διέπεται από έναν υψηλό βαθμό αξιοπιστίας. Αξιοπιστίας που θα πληγεί ανεπανόρθωτα (κατά τα πιστεύω των αρχιτεκτόνων) αν υπάρχει στην Ε.Ε. και Ευροζώνη μια χώρα, είτε αυτή λέγεται Ελλάδα είτε Ιταλία ή Βέλγιο, ή όπως αλλιώς θέλει ο κάθε ένας, που να έχει (είχε) υπέρογκο χρέος χωρίς διάθεση να υιοθετήσει τις απαραίτητες διαρθρωτικές οικονομικές αλλαγές. Ο λόγος που τέτοια αξιοπιστία είναι πολύ σημαντική, φαίνεται με τον πλέον πειστικό τρόπο από το κόστος δανεισμού της Ιταλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, χωρών που είχαν παρόμοιο χρέος με την Ελλάδα σε σχέση με το Ακαθάριστο Εθνικό Προιόν δύο με τρία χρόνια πρίν (γύρω στο 90-100% του ΑΕΠ). Συγκεκριμένα, τα 10ετή spreads για το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία είναι, αντίστοιχα, 0.41 και 4.64, ενώ για την Ελλάδα είναι 27.78!! Οι χώρες αυτές, και όχι μόνο, είχαν το σθένος και τη κοινωνική συνοχή να υιοθετήσουν τα απαραίτητα διαρθρωτικά μέτρα πριν είναι πολύ αργά στα μάτια των κεφαλαιοαγορών με αποτέλεσμα το κόστος δανεισμού τους να συγκρατηθεί σε επίπεδα που διατηρούν το χρέος τους βιώσιμο (με την Ιταλία να περιμένει όντως μέχρι να βρεθεί ένα βήμα πριν το γκρεμό – εξού και οι πρόσφατες πιέσεις, με το κόστος δανεισμού της να είναι λίγο πιο πάνω από το 6% αυτή τη στιγμή). Γι’ αυτό και δε θα έπρεπε να μας εκπλήσσει – αλλά να μας λυπεί και ταυτόχρονα να μας εγείρει – η προ μηνών δήλωση του Κου Μόντι ότι «Η Ιταλία δεν είναι Ελλάδα…εμείς κρατήσαμε τις υποσχέσεις μας και πήραμε τα απαραίτητα μέτρα…». Γι’αυτό και σαν χώρα θα έπρεπε να παραδειγματιστούμε από την προεκλογική τιμιότητα των δύο κυβερνώντων κομμάτων του Ηνωμένου Βασιλείου, και τις οικονομικές πολιτικές της κυβέρνησης συνασπισμού τους τα τελευταία δυο χρόνια, όπου ένα μείγμα εισπρακτικο-διαρθρωτικών μέτρων φαίνεται να εξασφαλίζουν τη μείωση του χρέους με λίγες σχετικά κοινωνικές αντιδράσεις και παρά τη μείωση της ανάπτυξης και το κίνδυνο μιας δεύτερης ύφεσης. Και αυτό μας φέρνει στο επόμενο ζήτημα.

Θέλουμε η χώρα μας να αποτινάξει τα κακώς κείμενα της οικονομίας μας ή όχι, και αν ναι, πως?

Φυσικά και τα σύνολα των ανθρώπων που θα ζημιωθούν από τις απαραίτητες αναδιαρθρώσεις του οικονομικού μας μοντέλου θα αντισταθούν με σθέναρότητα και πείσμα. Τα σύνολα αυτά όμως πρέπει να καταλάβουν ότι το πραγματικό δίλημμα που αντιμετωπίζουν είναι μεταξύ μιας σχετικής οικονομικής ευημερίας – που θα απορρέει από τα κεκτημένα τους – σε μια φτωχή και απομονωμένη χώρα με δυσοίωνο μέλλον έναντι προσωρινών και επώδυνων θυσιών για ένα καλύτερο μέλλον.

`Ένα άλλο σημαντικό εμπόδιο για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις είναι ότι ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων βλέπει παντού ξένους πολιτικο-οικονομικούς δαχτύλους. Τόσα χρόνια που ως χώρα μέλος της ΕΕ και ΟΝΕ χρησιμοποιούσαμε την αξιοπιστία της οικονομικο-πιστωτικής τους πολιτικής για την αύξηση του βιοτικού μας επιπέδου (μέσω φθηνών δανείων και Ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων που καταλήγανε σε λάθος χρήσεις και επί το πλείστον σε υπερκατανάλωση και τραπεζικές καταθέσεις) οι Γερμανοί ήταν καλοί. Τώρα, που αποφάσισαν (με τις υπόλοιπες δημοσιονομικά υγιείς χώρες) ότι δεν είναι πια διατεθειμένοι να χρηματοδοτούν για πάντα τις υπερκαταναλωτικές συνήθειες των Νότιο-Ευρωπαίων, είναι κακόβουλοι. Και, δυστυχώς οι πιο πολλοί ξεχνάνε  ότι την αξιοπιστία της οικονομικο-πιστωτικής τους την κέρδισαν μέσω δικών τους θυσιών ακόμα και σε πολύ δύσκολες για αυτούς στιγμές όπως η Γερμανική επανένωση δύο δεκαετίες πριν. Επίσης ξεχνάνε ότι η πίστη των Γερμανών στην ορθότητα της δημοσιονομικο-πιστωτικής πειθαρχίας είναι τόσο ισχυρή που οδήγησε, κατά γενική ομολογία στη κρίση και μερική διάλυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ισοτιμιών (ERM) – τον προπομπὀ της ΟΝΕ – το 1992 που στοίχισε μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο 3.3 δισεκατομμύρια στερλίνες και την έξοδό της από το ΕRΜ.

Ένα άλλο σημαντικό εμπόδιο για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις είναι ότι ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων πιστεύει ότι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι θα συνεχίζουν να μας δανείζουν γιατί αλλιώς θα καταρρεύσει το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Το επιχείρημα αυτό ήταν σωστό δυο χρόνια πριν, στην αρχή της δανειακής κρίσης. Αυτός ήταν και ο λόγος που η Ελλάδα πήρε (έστω και καθυστερημένα – ίσως εξαιτίας λαθεμένης πολιτικής προσέγγισης των δικών μας και Ευρωπαίων πολιτικών) τόσο σημαντική δανειακή βοήθεια από τους εταίρους μας. Αλλά τότε (και τώρα ακόμη) κάποιοι πολιτικοί και συνδικαλιστές διάλεξαν τη παρακώλυση των διαφόρων διαρθρωτικών μέτρων που έπρεπε να παρθούν για τη βελτίωση της οικονομίας μας. Πλέον όμως οι Ε.Ε. και Ευρωζώνη έχουν πάρει τα μέτρα τους για να μετριάσουν τις συνέπειες μιας ασύνταχτης Ελληνικής χρεοκοπίας. Έχουν αναδιαρθρώσει τα χαρτοφυλάκιά τους (ως αποτέλεσμα και του πρόσφατου ‘κουρέματος’ του Ελληνικού χρέους) και έχουν τονώσει τους μηχανισμούς έκτακτης δανειακής υποστήριξης με το Ευρωπαϊκό `Οχημα Χρηματοϊκονομικής Σταθερότητας (ΕFSF) να είναι τώρα στα 750 δισεκατομμύρια Ευρώ. Επίσης οι υπόλοιπες χώρες έχουν προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις που μετριάζουν το κίνδυνο εξάπλωσης μιας πιστωτικής κρίσης στην Ευρωζώνη.

Ένα μεγάλο μέρος ψηφοφόρων και κομμάτων αντιδρά σθεναρά σε οποιαδήποτε, έμμεση ή άμεση, τεχνοκρατική επιτήρηση των οικονομικών πολιτικών μας από Ευρωπαίους και Έλληνες τεχνοκράτες. Να θυμίσω εδώ ότι ένας από τους λόγους για την είσοδο μας στην Ευρωζώνη ήταν η απαγκίστρωση της νομισματικής μας πολιτικής από τις εκλογικές διαθέσεις και τον καιροσκοπισμό του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος, καθώς και η ευρύτερη αποδοχή ότι ένα τεχνοκρατικό σώμα όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα ήταν πιο κατάλληλο για την άσκηση νομισματικής πολιτικής. Τώρα όμως αντιστεκόμαστε στην προσωρινή εποπτεία της δημοσιονομικής μας πολιτικής από τεχνοκράτες. Θα το καταλάβαινα αν τα επιχειρήματα ήταν πολιτικο-οικονομικά. Αλλά δυστυχώς, κάποια συμφέροντα έχουν καταφέρει να επισκιάσουν μια δημιουργική επί της ουσίας αντιπαράθεση με έναν άκρατο ξενοφοβισμό και ένα μπαράζ αποπροσανατολιστικών ρητορεύσεων. Δε φταίνε οι Γερμανοί εταίροι μας που κακοδιαχειριστήκαμε τα πολιτικο-οικονομικά εφόδια που μας πρόσφερε η σύμπραξή μας όλα αυτά τα χρόνια (σε αντάλλαγμα φυσικά με την επέκταση των αγορών τους και με τη φτηνότερη για αυτούς νομισματική ισοτιμία). Πρέπει να γίνει επιτέλους κατανοητό ότι δύσκολες αλλά μακρόβιες αποφάσεις παίρνονται μέσω (έστω και ένθερμων κάποιες φόρες) συζητήσεων περί των πραγματικών διαστάσεων των διαφόρων προβλημάτων που καλούμαστε να λύσουμε και όχι μέσω δαιμονοποίησης των αντίθετων απόψεων.

Κλείνοντας, το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού κόσμου καταναλώνεται δυστυχώς,  σε αλληλοκατηγορίες για πρακτικές που υιοθετήθηκαν στο παρελθόν και σε πατριωτικές ρητορεύσεις. Η γνώμη μου είναι ότι σε αυτές τις κρίσιμες ώρες θα πρέπει να σταματήσουμε να κοιτάμε το παρελθόν και να κοιτάξουμε το μέλλον. Επίσης, πατριωτισμός και εθνική περηφάνια δεν είναι να προσκολλούμαστε στο μεγαλείο των προγόνων μας και να επαναπαυόμαστε σε αυτό, αλλά να τιμάμε τη μνήμη και τη κληροδότηση τους με το να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας και να προσπαθούμε συνεχώς να βελτιωνόμαστε σαν άνθρωποι και «ως πολιτικά όντα».